Home, EQ.Blog

Trong giao tiếp, mỗi cá nhân dường như sở hữu một “máy lọc thông tin cá nhân hóa” với ba tầng lọc chủ đạo: Tiêu Chuẩn So Sánh, Sự Thiên Vị, và Định Kiến. Thông điệp từ người khác, khi bước vào hệ thống này, giống như một ly cocktail, qua mỗi tầng lọc lại bị tinh chỉnh lại một chút, đến khi rót ra thì chẳng còn gì giống nguyên bản ban đầu.

• Tiêu chuẩn so sánh là tầng lọc đầu tiên, tựa như cái rây kỹ lưỡng, loại bỏ bất kỳ điều gì không khớp với “khuôn khổ” và “kỳ vọng” của người nghe. “Cái này không hợp gu, cái kia chưa đủ chuẩn!” – mọi thứ không vừa với “khuôn vàng thước ngọc” đều bị loại thẳng tay
• Tiếp đến, sự thiên vị nhẹ nhàng khuấy lên, thêm chút cảm xúc, chút ý thích riêng, và tuyên bố: “Đây mới là phiên bản nâng cấp.” Một lời khen “Bạn làm tốt lắm” có thể bị nghe thành “Ừm, chỉ làm vậy thôi à, hơi thường nhỉ?”
• Cuối cùng, định kiến hoàn thiện khâu trang trí cuối với những nguyên liệu hầu như chẳng liên quan gì đến ly cocktail. Đôi khi, kết quả bị bóp méo đến mức chính người nói cũng phải thốt lên: “Tôi đâu có nói vậy mà!”.

Và thế là toang, dù ai cũng cố gắng giao tiếp, thông điệp cứ như những ngọn gió, bay đi mãi mà chẳng bao giờ đến đúng bến bờ cần đến.

Bộ ba lưới lọc này góp phần hình thành nên cách con người suy nghĩ và hành động, nhưng chúng khác nhau về bản chất, cách hình thành và vai trò trong tư duy. Dưới đây là sự phân biệt rõ ràng giữa ba khái niệm:

Tiêu chuẩn so sánh (Reference)

Sự thiên vị (Biases) – Khuynh hướng lệch lạc khó lòng né tránh

Định kiến (Preconceived Ideas) – Những quan niệm cứng nhắc “bảo thủ đến cùng”

Bảng tóm tắt so sánh

Kết luận